[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Inicjatorem wielu polemik literackich by³ w tymczasie równie¿ K.Irzykowski, wybitny krytyk nowych zjawisk w literaturzemiêdzywojennej.Równie¿ grupa „Skamandra” zaczyna³a coraz silniej oddzia³ywaæna ówczesne œrodowiska czytelnicze za poœrednictwem wzmiankowanego tygodnika.Zainteresowania spo³eczne literatury polskiej wzmog³y siê znacznie w latachtrzydziestych, co wyp³ywa³o z takich zjawisk spo³ecznych i politycznych, jakwzrost bezrobocia w dobie kryzysu gospodarczego i narastaj¹ca groŸba ze stronyfaszyzmu i w ogóle si³ reakcyjnych.Sfery rz¹dz¹ce usi³owa³y przeciwstawiæwzrastaj¹cej aktywnoœci lewicy literackiej swój w³asny oœrodek, skupiaj¹cyprorz¹dowo nastawionych pisarzy poprzez utworzenie Polskiej AkademiiLiteratury (1933), której prezesem zosta³ W.Sieroszewski.Jednym z g³Ã³wnychjej wspó³twórców by³ g³oœny powieœciopisarz J.Kaden-Bandrowski.Jednoczeœniejednak powstawa³y liczne, coraz to nowe pisma spo³eczno-kulturalne lewicy, jak„Oblicze Dnia”, „Sygna³y”, „Poprostu”, „Lewar” walcz¹ce z ró¿nymi trudnoœciami,konfiskowane i zamykane przez w³adze.Bujny rozkwit prozy powieœciowej znalaz³ najpe³niejszy wyraz w wielkim,spo³eczno-obyczajowym dziele epicznym M.D¹browskiej Noce i dnie (1932-1934), atak¿e w szeregu powieœci Z.Na³kowskiej, J.Iwaszkiewicza, P.Gojawiczyñskiej,M.'Kuncewiczowej.Twórczoœæ wymienionych prozaików znamionuje odejœcie odmodernizmu i ekspresjonizmu z równoczesnym nawi¹zaniem do tradycjirealistycznych, z silnymi jednak nalotami psychologizuj¹cymi.Pojawi³y siêwówczas ró¿ne odmiany powieœci spo³ecznej, obyczajowej i psychologicznej.Znazwisk g³oœnych pisarzy zajmuj¹cych siê zagadnieniami spo³ecznymi nale¿ywymieniæ Jalu Kurka (Grypa szaleje w Naprawie), Jana Wiktora i GustawaMorcinka, piewcê pracy i obyczajów górników œl¹skich.Typow¹ powieœæanalityczno-psychologiczn¹ da³ natomiast M.Choromañski (Zazdroœæ i medycyna).Du¿e znaczenie mia³o powstanie powieœci rewolucyjno-proletariackiej,reprezentowanej m.in.przez L.Kruczkowskiego i W.Wasilewsk¹, podejmuj¹cych wswych utworach problematykê walki klasowej w kontekœcie przesz³oœci narodu.Powiêkszy³o siê równie¿ grono poetów zwi¹zanych z lewic¹ o takie nazwiska, jakL.Szenwald i S.Ryszard Dobrowolski.Powieœæ historyczna obok nurtu tradycjonalistycznego, reprezentowanego przezZ.Kossak-Szczuck¹ (Krzy¿owcy) da³a szereg dzie³ o charakterze refleksyjnym,moralno-filozoficznym, poddaj¹cym rewizji utarte s¹dy o ró¿nych fragmentachnaszych dziejów, ¿e wymienimy tu tylko Kordiana i chama L.Kruczkowskiego, czyCzerwone tarcze J.Iwaszkiewicza.Odrêbne miejsce zajmowali tacy dwaj pisarze, jak S.L Witkiewicz, z nieod³¹czn¹szydercz¹ wizj¹ katastrofy cywilizacyjnej, i W.Gombrowicz, autor utworówukazuj¹cych w krzywym zwierciadle groteskowo-satyrycznym rozmaite uk³adystereotypów psychologicznych i spo³ecznych, wreszcie B.Schulz, któregotwórczoœæ obraca³a siê w krêgu wieloznacznego œwiatafantastyczno-mistycznego.Charakterystyczn¹ reakcj¹ na atmosferê epoki by³a te¿ ucieczka we w³asny œwiatfantazji i groteski tej rangi poety, jak K.I.Ga³czyñski.Ogólnie jednakbior¹c poezja lat trzydziestych oscylowa³a miêdzy bezpoœrednim protestemspo³ecznym a nastrojami osamotnienia i niejasnym przeczuciem nadci¹gaj¹cegowielkiego kataklizmu dziejowego.TeatrTeatry polskie wzbogaci³y siê wnet po odzyskaniu niepodleg³oœci o nowe, sta³eplacówki, m.in.w Bydgoszczy (1919), Toruniu (1920) i Katowicach (1922).Centrum polskiej dramaturgii przenios³o siê z Krakowa do Warszawy, gdzie naczo³owe miejsce wysun¹³ siê Teatr Polski.Tu dat¹ prze³omow¹ by³o powstanie wroku 1913 tego teatru z najnowoczeœniejszym wyposa¿eniem technicznym iznakomitym zespo³em, powa¿nie wzmocnionym wieloma utalentowanymi aktoramikrakowskimi m³odego pokolenia.Ju¿ w 1917 r.debiutowali tu J.Szaniawski jako autor, a L.Schiller jakoinscenizator.W 1918 r.kierownictwo tego teatru obj¹³ ponownie A.Szyfman,nadaj¹c mu wysok¹ rangê artystyczn¹.W Teatrze Wielkim rozwin¹³ siê równie¿talent inscenizatorski A.Zelwerowicza.Dawny gmach teatru Rozmaitoœciodbudowano, nadaj¹c mu w dniu otwarcia (3X1924) nazwê zgodn¹ z tradycj¹ – TeatrNarodowy.Wkrótce wystawiono tam najwybitniejsz¹ komediê tego okresu Uciek³ami przepióreczka S.¯eromskiego w inscenizacji J.Osterwy.Jeszcze mo¿eambitniejszymi placówkami okaza³y siê Reduta pod kierownictwem J.Osterwy i M.Limanowskiego oraz Teatr im.Bogus³awskiego, kierowany przez Schillera.Po1926 r
[ Pobierz całość w formacie PDF ]