eBooks.PL.W.Tatarkiewicz. .Historia.Filozofii.Tom.II

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zadaniem filozofii jest tedy odnalezienie nie pierwotnych faktów, leczpierwotnych ak�tów.Fichte by� pierwszym filozofem, który doszed� do tejaktywistycznej koncepcji �wiata.5.filozofia idea�u.Jak substancja zak�ada czyn, który j� stworzy�, tak znówczyn zak�ada cel i idea�, który nim kierowa�.Dlatego to Fichte w celu idealnym�wiata widzia� jego pierwotn� osnow�; realny �wiat powsta� jako wynik d��e� doidea�u i przeto czynnikiem decyduj�cym o jego naturze jest idea�; nie to, coistnieje, lecz to, co istnie� powinno.Idea�y nie wyrastaj� z rzeczywisto�ci,jak to sobie wyobra�a potoczny sposób my�lenia, lecz rzeczywisto�� z idea�u.Rzeczywisto�� mo�na zrozumie� tylko poznawszy idea�, z którego wyros�a; tylkoprzeze� mo�na zrozumie�, dlaczego jest taka w�a�nie, a nie inna.Zrozumia�e jest wi�c, �e filozofia Fichtego nie mog�a mie� charakteruempirycznego; bo idea�u przez do�wiadczenie pozna� niepodobna.Warunkiemprawdziwej filozofii by�o, wed�ug Fichtego, zoboj�tnienie dla �wiataempirycznego: filozof musi zerwa� z po�tocznym, realistycznym sposobem my�leniai przerzuci� my�l do innego porz�dku, który zaczyna od idea�u i przeze� poznajestosunki realne.6.filozofia ja�ni.Wszystkie wzgl�dy prowadzi�y tedy do tego, by w ja�nidopatrzy� si� zasady metafizycznej.Czynny sk�adnik �wiata znamy bezpo�rednio:to w�a�nie nasza ja��.Ona wi�c jest sk�adnikiem pierwotnym, jest absolutnym,twórczym pocz�tkiem bytu.Fichte poszed� tu torem Kanta, ale poszed� znaczniedalej ni� on; wedle Kanta ja�� wytwarza jedno�� w przedmiotach, wedle Fichtegowytwarza sama przedmioty; wedle Kanta wytwarza tylko form� przedmiotów, wedleFichtego - tak�e ich tre��; wedle Kanta dzie�em ja�ni s� zjawiska, wedleFichtego - same rzeczy.Wedle niego ja�� nie tylko poznaje - jak to wyobra�asi� potocznie - co�, co i tak bez niej istnieje, lecz tworzy, ustanawiarzeczywisto��.Paradoksalno�� tego stanowiska zmniejsza si� nieco, gdy zwa�y si�, �erzeczywisto�� dla idealisty Fichtego nie sk�ada�a si� z �rzeczy samych w sobie"(bo takich wed�ug niego nie ma), lecz z rzeczy przedstawionych; rzeczywisto��mia�a wi�c dla� t� sam� natur�, co my�l i ja��.Rzeczy zdaj� si� by� od ja�niniezale�ne, ale jest to z�udzenie (które ju� Kant zacz�� rozwiewa�).W�asnewytwory ja�ni odrywaj� si� od niej i przeciwstawiaj� jej jako przedmiotpodmiotowi.Przeciwstawienie przedmiotu i podmiotu jest pierwszym aktem ja�ni.Przedmiot i podmiot s� jednego pochodzenia: przedmiot wywodzi si� z ja�ni taksamo jak podmiot.Przeciwstawienie za� przedmiotu i podmiotu jest nieuniknione, przedmiot nie dasi� poj�� bez podmiotu, ani te� podmiot bez przedmiotu.Konsekwencj� tejdwois�to�ci jest z�udzenie, �e �wiat jest dwoisty, �e byt i my�l maj�ca�kowicie inn� natur�.Sama my�l nie jest zdolna przezwyci�y� tego z�udzenia,ale czyni to wola, której akty pozwa�laj� nam u�wiadomi� sobie pierwotno��ja�ni.Ca�a ró�norodna tre��, jaka przesuwa si� przed �wiadomo�ci�, jest wytworemja�ni.Dla Kanta �rzeczy w sobie", niezale�ne od �wiadomo�ci ja�ni, by�yniepoznawalne, dla Fichtego nie istnia�y wcale.Mia� przekonanie, �ezlikwidowa� to z�udne poj�cie.Faktycz�nie jednak zachowa� je, tylko wzmienionej postaci: w jego systemie ja�� przej�a wszystkie w�asno�ci iwszystkie funkcje dawnych �rzeczy w sobie".Ja�� jest Fichtea�sk� �rzecz� wsobie".Metafizyka, usuni�ta ze sfery przedmiotów, powróci�a od drugiej strony:od strony podmiotu.Dawna, przedkantowska metafizyka kosmosu przekszta�ci�a si�w meta�fizyk� ja�ni.7.filozofia praktyczna.Czyn wolnej ja�ni, stanowi�cy osnow� teoretycznejfilo�zofii Fichtego, tym bardziej stanowi� musia� osnow� jego filozofiipraktycznej.Sta� si� wolnym - to nakaz moralny cz�owieka.Dla Kanta wolno��by�a warunkiem wype�nienia prawa moralnego, dla Fichtego by�a ponadto - tre�ci�tego prawa.Dla Fichtego, w przeciwie�stwie do Kanta, a nawet w przeciwie�stwie dowszystkich dotychczasowych etyków, wszelki czyn by� dobry.Czyn jest dobry, bo-jest czynem.Z�y jest nie taki czy inny czyn, lecz brak czynu, niezdolno�� dodzia�ania, bierno��.Teza ta traci sw� paradoksalno��, gdy zwa�y si�, �e niewszystko, co potocznie nazywa si� czynem, by�o nim te� w rozumieniu Fichtego:dla niego cech� �czynu" by�a jego wolno��.Post�po�wanie wyznaczone przezwarunki i pobudki zewn�trzne jest bierne i zale�ne, pozbawione wolno�ci; nieby�o ono dla Fichtego dzie�em ja�ni, nie by�o - czynem.Jedynie gdy ja�� sama zsiebie podejmuje decyzj�, aby spe�ni� swe rozumne przeznaczenie, wtedy i tylkoWtedy dokonywa czynu.Fichte chcia� by� na wszystkich polach filozofem wolno�ci i aktywno�ci; g�osi�ich zna�czenie metafizyczne i ich warto�� moraln�.One te� by�y podstaw� jegohistoriozofii.Dzieje ludzko�ci pojmowa� jako stopniow� realizacj� wolno�ci.Wwolnych czynach widzia� przejaw ducha Bo�ego; pe�nia Boskiej natury niewyczerpa�a si� w stworzeniu przyrody, lecz objawia si� dalej w dziejach, icokolwiek jest twórcze i genialne w ludziach, jest objawieniem absolutu.Sw� filozofi� praktyczn� Fichte uzupe�ni� konkretnym programem politycznym�zam�kni�tego pa�stwa", maj�cym stanowi� �próbk� przysz�ej polityki".Wypad� ondo�� nie�oczekiwanie: bo abstrakcyjny idealista, jakim by� Fichte, opar� gowy��cznie na rozwa��aniach gospodarczych; ten filozof ja�ni odda� w nim ca��w�adz� pa�stwu; ten g�osiciel czynu i wolno�ci uczyni� chcia� ludzkie �yciebiernym i reglamentowanym w najdrobniej�szych szczegó�ach.Wychodzi� zza�o�enia, �e najwa�niejsz� rzecz� jest zabezpieczenie ludziom w�asno�ci ipracy, a to mo�e uczyni� jedynie pa�stwo: ono jedno mo�e regulowa� przemys� ihandel i utrzymywa� w nich równowag�.Ale na to musi by� - zamkni�te: wszelkiestosunki z zagranic� uniemo�liwiaj� regulowanie �ycia i gro�� zniweczeniem wnim równowagi; musz� wi�c by� wykluczone [ Pobierz całość w formacie PDF ]

do ÂściÂągnięcia > pdf > download > pobieranie > ebook

Menu

Podobne