Gadamer Aktualnosc piekna (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dlatego istota tego, co symboliczne i symbolicznie nacechowane,po�lega w�a�nie na tym, �e nie jest ono odniesione do osi��galnegointelektualnie celu znaczeniowego, ale kryje w -sobie w�asne znaczenie.Tak wi�c eksplikacja symbolicznego charakteru sztuki ��czy si� zprzedstawionymi na wst�pie rozwa--�aniami na temat gry.Tak�e tam perspektywanaszej problematyki otwiera�a si� przy za�o�eniu, �e gra za�wsze jest rodzajemsamoprezentacji.W sztuce znalaz�o to swój wyraz w specyficznym charakterzeprzyrostu bytu, repraesentatio, pozyskiwania �wi�cej" bytu, czego jestestwo(Seiendes) do�wiadcza dzi�ki temu, �e siebie przedstawia.Wydaje mi si�, �eje�li pragniemy bardziej adekwatnie uchwyci� te cechy do�wiadczenia sztuki,powinni�my w tym punkcie zrewidowa� estetyk� ide�alistyczn�.Ogólny wniosek,jaki trzeba b�dzie st�d wy�ci�gn��, jest od dawna przygotowany.Chodzi tu o to,�e sztuka, niezale�nie od swej formy � przedmiotowej i swojskiej formy tradycjiczy te� formy dzisiejszego ode�rwania od tradycji tego, co nieswojskie - wka�dymi^ konstru -Chcia�bym wyprowadzi� st�d wniosek, który powi�nien ukaza� nam rzeczywi�ciescalaj�cy i kszta�tuj�cy wspólnot� strukturalny charakter sztuki.(jTo �e wprzy�padku prezentacji, jak� jest dzie�o sztuki, nie chodzi o to, �e dzie�oprzedstawia co�, czym nie jest, �e wi�c w Radnym razie nie jest alegori�,mówi�c� co� po to, �e�by�my sobie przy tym co� innego pomy�leli, ale o to, feewszystko, co ma ono do powiedzenia, mo�na znale�� jedynie w nim, nale�yrozumie� jako wymóg powszech�ny, a nie tylko jako konieczny warunek tzw.moderny.Zdumiewaj�co naiwn� form� przedmiotowego upoj�cio-wienia jeststawianie w obliczu obrazu pytania o to przede wszystkim, co tu zosta�oprzedstawione.Oczywi�cie, swo�im rozumieniem obejmujemy i to.Zachowujemy toza-wsze w naszym postrzeganiu, je�eli jest to dla nas roz�poznawalne.Z pewno�ci�jednak nie jest tak, �e sta�nowi to dla nas w�a�ciwy cel naszego odbiorudzie�a.Aby si� co do tego upewni�, wystarczy pomy�le� o tzw.muzyceabsolutnej.Jest to sztuka nieprzedmiotowa.Bezsensem by�oby tutaj zak�adaniejakich� ustalonych, okre�lonych pogl�dów na to, czym jest rozumienie i jedno��- nawet je�li niekiedy podejmuje si� takie próby.Znamy równie� wtórne ipo�rednie formy muzyki programowej czy te� opery i dramatu muzycznego, którew�a�nie jako formy wtórne odsy��aj� do muzyki absolutnej, jak� jest wielkiedzie�o abstrakcji - muzyka Zachodu i jej kulminacyjny punkt: zrodzony nagruncie kultury starej Austrii wiede�ski klasycyzm.W�a�nie na przyk�adziemuzyki absolutnej mo�na zilustrowa� sens naszego pytania, które nam wci�� niedaje spokoju: Dlaczego jaki� utwór muzyczny jest taki, �e mo�emy o nimpowie�dzie�: �Jest nieco sp�aszczony" albo �To rzeczywi�cie wielka i g��bokamuzyka", jak np.pó�ny kwartet smy�czkowy Beethovena? Na czym to polega? Cojest tutaj no�nikiem tej jako�ci? Z pewno�ci� nie jakie� okre��lone odniesieniedo czego�, co mogliby�my nazwa� sensem.Ale tak�e nie jest nim nie daj�ca si�ilo�cio�wo okre�li� masa informacji, jak chce nam wmówi� estetyka zwi�zana zteori� informacji.To tak, jak gdy�by nie chodzi�o w�a�nie o mo�liwo�� odmian wobr�bie jako�ci.Dlaczego mo�na pie�� taneczn� prze�kszta�ci� w chora�pasyjny? Czy zawsze mamy tam do czynienia z tajemniczym przyporz�dkowaniem grystoiou? By� mo�e jest co� takiego w grze i interpretatorzy muzyki ci�gleusi�owali odnale�� tego rodzaju punkty zaczepienia, by tak rzec, ostatnieresztki po-j�ciowo�ci.Tak�e ogl�daj�c sztuk� nieprzedmiotow� nigdy nieb�dziemy mogli ca�kowicie pomin�� tego, �e w naszej codziennej orientacji w�wiecie przygl��damy si� przedmiotom.Podobnie w chwili koncentra�cji, w jakiejjawi si� nam muzyka, s�uchamy tym sa-5150mym uchem, którym zazwyczaj usi�ujemy zrozumie� s�owo.Mi�dzy bezs�own� mow�muzyki, jak ch�tnie mó�wimy, i j�zykiem s�ów naszych w�asnych do�wiadcze� wmówieniu i komunikowaniu zachodzi niepodwa�alny zwi�zek.Podobnie mo�ezachodzi� zwi�zek mi�dzy widze�niem przedmiotowym i orientowaniem si� w �wiecieoraz postulatem artystycznym, by nagle z elementów takiego przedmiotowowidzialnego �wiata budowa� nowe kompo�zycje i dociera� do g��bi ich napi��.Ponowne przypomnienie o tych granicznych kwes�tiach jest dobrym przygotowaniemdo tego, by uwi�doczni� sk�onno�� ku komunikatywno�ci, której do�maga si� odnas sztuka i w której si� ��czymy.Na pocz�tku mówi�em o tym, �e co najmniej odpocz�tku XIX wieku trwa proces wypadania tzw.moderny ze zrozumia�ej w sposóboczywisty wspólnoty humanistyczno-chrze�cija�skiej tradycji; �e nie ma ju�ca��kiem oczywistych wi��cych tre�ci, które nale�y za�wrze� w formieartystycznego kszta�towania, tak by ka�dy je zna� jako oczywisty s�ownik nowejwypowie�dzi.To jest naprawd� ta inna, jak to sformu�owa�em, sytuacja, takamianowicie, w której od tej pory artysta nie przemawia w imieniu swojejwspólnoty, ale poprzez najbardziej swoiste wypowiadanie siebie sam sobietwo�rzy w�asn� wspólnot�.Mimo to tworzy on w�a�nie swoj� wspólnot�, tawspólnota za� jest w swej intencji ca�o��ci� zamieszkanego �wiata, ma charakterekumeniczny, prawdziwie uniwersalny.W�a�ciwie ka�dy powinien - i tego oczekuj�wszyscy arty�ci - otworzy� si� na j�zyk, którym mówi si� w dziele sztuki, iprzyswoi� go sobie jako w�asny.Niezale�nie od tego, czy no�nikiem for�mowaniai kszta�towania dzie�a jest gotowa, oczywista wspólnota naszego widzenia �wiatasztuki, czy te� do�piero maj�c wytwór, z którym si� konfrontujemy, mu�simynauczy� si� �sylabizowania", tzn.pozna� alfabet i j�zyk tego, kto tutaj do nasmówi, istotne pozostaje to, �e w ka�dym przypadku jest to wspólne dokona�nie,tworzenie potencjalnej wspólnoty.IIIW tym miejscu chcia�bym wprowadzi� trzeci� cz�� podtytu�u: �wi�to.Je�eli jestco� takiego, co wi��e si� z ka�dym do�wiadczeniem �wi�ta, to tym czym� jest to,�e nie pozwala ono na jakiegokolwiek izolowanie jednego cz�owieka od drugiego.�wi�to jest wspólnot� i przedstawieniem samej wspólnoty w jej pe�nej formie.�wi�to jest zawsze �wi�tem dla wszystkich.Mówimy, �e �kto� si� izoluje", je�linie uczestniczy w �wi�towa�niu.Nie jest �atwo zda� sobie jasno spraw� z tegocha�rakteru �wi�ta i zwi�zanej z nim struktury do�wiadcze�nia czasu.Dotychczasowe drogi bada� nie dostarczaj� tu wskaza� i oparcia; ale jest kilkuwybitnych badaczy, którzy skierowali wzrok w t� stron�.Wymieni� Waltera F.Otto24, filologa klasycznego, albo Karla Kerenyi25, niemiecko-w�gierskiegofilologa klasycznego.Jest te� oczywiste, �e kwestia, czym w�a�ciwie jest�wi�to i czas �wi�towania, jest od dawna tematem teologicznym.Walter S.Otto, Dfonysos, Mythos und Kultus, Frankfurt/M.1933.' Karl Kerenyi,Vom Wesen des Festes, w: tego�, Gesammelte Wer-ke, Bd 7: Antlke Rellglon,Munchen 1971.25Móg�bym mo�e wyj�� od nast�puj�cej pierwszej ob�serwacji.Mówi si�: ��wi�ta si�wi�tuje; w �wi�ta si� nie pracuje" [ Pobierz całość w formacie PDF ]

do ÂściÂągnięcia > pdf > download > pobieranie > ebook

Menu

Podobne