RB Wzory kultury

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ta intencjaokre�la form� i ducha ta�ców Indian Pueblo.Nie ma w nich nic dzikiego.Wskoncentrowanej sile rytmu i doskona�ym zgraniu si� czterdziestu ludzi,ta�cz�cych jak jeden, zawiera si� skuteczno�� tych ta�ców.Tej cechy ta�ców Pueblo nikt nie uj�� lepiej od D.H.Lawrence'a.�Wszyscy�piewaj� unisono, posuwaj�c si� mi�kkim, cho� ci�kim krokiem, na którym polegataniec;cia�a ich s� nieco pochylone ku przodowi, barki i g�owy zwisaj� oci�ale,mi�kko stawiaj� mocne stopy.M�czy�ni jakby wdeptuj� rytm w �rodek ziemi.B�bny podtrzymuj� uderzenia pulsuj�ce jak serce; ci�gnie si� to ca�ymigodzina�mi" [32 D.H.Lawrence, Momings in Macico, New York 1928, s.109-110.].Niekiedy taniec ma na celu wydobycie z ziemi kie�ków kukurydzy, kiedy indziejta�cz�cy uderzeniami stóp wzywaj� zwierzyn�, by j� upolowa�, czasami za�przynaglaj� bia�e cumulusy powoli gromadz�ce si� na niebie w pustynnepopo�udnie.Nawet samo pojawienie si� chmur, bez wzgl�du na to, czy zechc�zes�a� deszcz, jest b�ogos�awie�stwem, którym istoty nadprzyrodzone darz�taniec, znakiem, �e obrz�d zosta� przychylnie przyj�ty.Je�li deszcz spada,jest to oznaka i potwierdzenie mocy ta�ca - odpowied�.Indianie Pueblo ta�cz�dalej w�ród gwa�townej ulewy typowej dla po�udniowego zachodu - pióra mokn� istaj� si� ci�kie, przemakaj� haftowane spódniczki i p�aszcze.Ale bogowieobdarzyli ich �ask�.B�azny bawi� si� w b�ocie, tarzaj�c si� i brodz�c wka�u�ach.Doczekali si� uznania - ich stopy w ta�cu maj� w�a�ciw� si�om naturymoc zniewalania chmur i sprowadzania deszczu.Nawet w tych wypadkach, kiedy formy ta�ca Indian Pueblo s� takie same jak formyta�ca ich najbli�szych s�siadów i przepojone duchem dionizyjskim, wykonuj� jezupe�nie na trze�wo.Plemi� Kora z pó�nocnego Meksyku, podobnie jak tyle innychplemion tej cz�ci kraju, zna taniec wirowy, którego szczytowy moment nast�pujewtedy, kiedy tancerz, osi�gn�w�szy najwi�ksz� szybko�� i zapami�tanie, na jakiego sta�, wiruj�c cofa si� - cofa, a� zaczyna ta�czy� ju� na ziemnym o�tarzu.Wka�dej innej chwili czy sytuacji jest to blu�nierstwo.Ale to w�a�nie stwarzanajwy�sze dionizyjskie warto�ci.Ogarni�ty sza�em tancerz tratuje o�tarz,wdeptuje go w ziemi�.A� w ko�cu sam padnie na jego szcz�tki [33 Taniec Kora nao�tarzu patrz: K.T.Preuss, Die Nayarit Expedition, Leipzig 1912, s.55.].Spo�ród ta�ców zespo�owych wykonywanych w podziem�nej kivie taniec W�aplemienia Hopi odbywa si� równie� na o�tarzu.Ale bez �adnego szale�stwa.Jestto przepisowa figura, podobnie jak w ta�cach wiejskich.Jeden z najbardziejpopularnych obrz�dowych ta�ców Indian Pueblo opiera si� na zmianie dwóch gruptanecznych, które w ka�dej figurze wykonuj� nieco odmiennie podobny temat,pojawiaj�c si� na przemian z dwóch stron miejsca, na którym ta�cz�.W ko�cu, wostatniej figurze, obie grupy wy�aniaj� si� jednocze�nie z obu stron.Wwykonywanym w kivie ta�cu W�a tancerze bractwa Antylopy ta�cz� naprzeciwtancerzy W�a.W pierwszej figurze kap�an Antylopy ta�czy w kucki doko�ao�tarza, po czym si� wycofuje.Kap�an W�a po�wtarza to samo za nim.W drugiejfigurze Antylopa z p�dem winoro�li w ustach ta�czy przed inicjowanymi,przeci�gaj�c ten p�d po ich kolanach.Potem wycofuje si�.Wyst�puje W��, z�ywym grzechotnikiem w ustach, i te� przeci�ga go po ich kolanach.W ko�cowejfigurze Antylopa i W�� wyst�puj� razem, ci�gle w kucki i na koniec nie ta�cz�ju� doko�a o�tarza, lecz na o�tarzu.Jest to uroczysta sekwencja, podobna dosekwencji z ta�ca Morrisa, wykonywana w sta�nie ca�kowitej trze�wo�ci [34Taniec Hopi patrz: H.R.Voth, Oraibi Summer Snake Ceremony, Fieid ColumbiomMuseum Publication, nr 83, Chicago 1903, s.299.].Tak�e taniec z w�ami u Hopi nie jest kokietowaniem niebezpiecznych istrasznych si�.W naszej cywilizacji istnieje tak powszechny l�k przed w�ami,�e b��dnie interpretujemy taniec W�a.�atwo przypisujemy tancerzom uczucia,któ�rych my doznawaliby�my w podobnym wypadku.Ale In�dianie ameryka�scy rzadkoboj� si� w�y.S� one cz�sto przedmiotem czci i czasami ta �wi�to�� w�a�nieczyni je niebezpiecznymi, jak niebezpieczne mo�e by� wszystko, co �wi�te, czylimanitou.Indianie nie reaguj� jednak jak my na widok w�y niedorzeczn� odraz�.Nie obawiaj� si� równie� specjalnie ich napa�ci.Istniej� opowie�ci india�skie,które ko�cz� si� s�owami: �i dlatego grzechotnik nie jest niebez�pieczny".Obyczaje grzechotników u�atwiaj� ich ujarzmienie i Indianie �atwo daj� sobie znimi rad�.Uczuciem, które �ywi� tancerze wobec w�y w ta�cu W�a, nie jest l�kczy odraza, lecz uczucie w�a�ciwe uczestnikom kultu wobec ich zwierz�cegoopiekuna.Co wi�cej, wielokrotnie stwierdzano, �e przed ta�cem usuwa si�grzechotnikom torebki jadowe.Zgniata si� je lub wyciska z nich jad, a kiedy pota�cu w�e zostaj� wypuszczone, torebki te odrastaj� i znów wype�niaj� si�jadem.Ale w czasie ta�ca w�e s� nieszkodliwe.Tak wi�c w odczuciu tancerzaHopi cala sytuacja nie ma charakteru dionizyjskiego ani w aspekcie �wieckim,ani w nadprzyrodzonym.Jest to doskona�y przyk�ad tego, �e samo obiektywnezachowanie mo�e, zale�nie od wpojonych wyobra�e�, by� albo dionizyjskimzabiegiem o niebezpieczne i odra�aj�ce prze�ycie, albo uroczystym obrz�demdope�nianym w stanie absolutnie trze�wym.Indianie Pueblo nie szukaj� ani nie toleruj� �adnych prze�y� - uzyskiwanych zapomoc� narkotyków, alkoholu, postu, tortury czy ta�ca - wybiegaj�cych pozazwykle do�wiadczenie zmys�owe.Nie chc� mie� nic wspólnego z destrukcyjnymiindywidualnymi prze�yciami tego typu.W�a�ciwe ich cywilizacji zami�owanie doumiaru nie zostawia na to miejsca.Dlatego te� nie maj� szamanów.Czarownictwo jest jedn� z najbardziej powszechnych instytucji ludzkich.Czarownik to praktyk w dziedzinie religii, który - bez wzgl�du na to, dzi�kijakiemu do��wiadczeniu osobistemu uznany zosta� w swym plemieniu za istot�obdarzon� cechami nadprzyrodzonymi - uzyskuje moc bezpo�rednio od bogów.Cz�stojest, podobnie jak Kasandra i ci, którzy przemawiali jak prorocy, cz�owiekiem,którego brak równowagi przeznaczy� do tego zawodu.W Ameryce Pó�nocnejczarownikami s� ludzie, którzy maj� za sob� prze�ycie wizji.Z drugiej strony,kap�an jest stró�em rytua�u i kierownikiem czynno�ci zwi�zanych z kultem.Indianie Pueblo nie maj� czarowników, lecz jedynie kap�anów.Kap�an Zuni piastuje sw� godno�� na mocy pokrewie�st�wa lub kupi� j�,przechodz�c przez ró�ne szczeble w bract�wie, albo te� zosta� wybrany na rokprzez g�ównych kap�anów na wykonawc� roli kap�ana katcina [ Pobierz całość w formacie PDF ]

do ÂściÂągnięcia > pdf > download > pobieranie > ebook

Menu

Podobne