[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.£¹czy siê tozadanie z procesem socjalizacji, uspo³ecznienia wychowanka, którego si³a etosuspo³ecznego chce zasymilowaæ i upodobniæ do obowi¹zuj¹cego wzorca postêpowaniaw spo³ecznoœci.Funkcja educere polega wiêc na udzielaniu pomocy wychowankowiw zakresie dobrego przystosowania siê (ang.adjustment) do zadañ ¿yciaspo³ecznego nie tylko pod wzglêdem moralnym, ale tak¿e ¿yciowym i praktycznym,jak np.obiór zawodu i znalezienie sobie w³aœciwego miejsca w spo³eczeñstwiezgodnie ze swymi w³aœciwoœciami.Educare zaœ znaczy wyprowadzaæ w górê, w funkcji wychowawczej jest to wiêcskierowanie rozwoju wychowanka ku okreœlonemu idea³o-125 Z.S ê k o w s k a.Psychologia rewalidacji inwalidów, „RocznikiFilozoficzneKUL" 1964 z.4.126 por § Kunowski, Formy rozwojowe w pracy katechetyczno-wychowawczej,„Katecheta" 1966 nr 2 s.53.wi nowego cz³owieka.Uwra¿liwienie wychowanka na prze¿ycie wartoœcikulturowych u³atwia sublimacjê, proces uwznioœlenia i uszlachetnieniacz³owieka na drodze pedagogiki idea³u, np.narodowego (mi³oœæ Ojczyzny),spo³ecznego (sprawiedliwoœci spo³ecznej), religijnego, w czym wielk¹ rolêodgrywaj¹ wzory „wielkich" ludzi, bohaterów narodowych, uczonych odkrywców,pisarzy, artystów i postaci œwiêtych.Wreszcie funkcja initiare, znacz¹ca wtajemniczanie, okazuje siê najstarsz¹funkcj¹ wychowania, gdy¿ wystêpuje ju¿ jako inicjacja u ludów pierwotnych (por.cz.I rozdz.I p.2).Mia³a ona zawsze znaczenie magiczne, potem religijne imistagogiczne (np.w misteriach eleuzyjskich tajne ceremonie ku czci Demeter,Persefony i Dionizosa), a nawet chrzeœcijañskie sakramenty œw.chrztu,bierzmowania i Eucharystii nazwywane s¹ initiatio christiana121.Ogólniebior¹c funkcja wychowawcza initiare polega na wtajemniczeniu wychowanków wsprawy losu doczesnego i wiecznego cz³owieka.Natomiast w wychowaniu chrzeœcijañskim nastêpuje jeszcze integracja wszystkichfunkcji wychowawców w najwy¿szej funkcji chris-tianisare, czyli wychowaniaChrystocentrycznego, w duchu Chrystusa.Siêga ona do funkcji najg³êbszej sanarei przemieniaj¹c j¹ w sposób nadprzyrodzony zmierza do uzdrowienia przez lecz¹cedzia³anie ³aski ska¿onej natury ludzkiej na skutek grzechu pierworodnego.Podobnie psycho-terapeutycznie rozwi¹zuje z grzechu, uwalnia z poczucia winy iuzdrawia psychicznie.Natomiast chrzeœcijañska funkcja edocere przekraczanaturalne podawanie informacji nawet religijnych o treœci prawd Objawionych,prowadzi do Boga jako Ÿród³a wszelkiej prawdy i rozwija œwiadomoœæ wiary, którajest osobow¹ odpowiedzi¹ cz³owieka w dialogu z Bogiem, og³aszaj¹cym przez swójKoœció³ orêdzie zbawienia.Educere w wychowaniu chrzeœcijañskim staje siêprzystosowaniem wychowanka do ¿ycia w spo³ecznoœci wiernych w Koœciele iw³¹czeniem go do apostolatu œwieckich.Educare po chrzeœcijañsku pojêteprowadzi do naœladowania Chrystusa jako najwy¿szego boskiego idea³u cz³owieka.Initiare zaœ zbli¿a mistycznie dziecko do Chrystusa w I Komunii Œw., a przezliturgiê wychowuje do chrzeœcijañskiego spotkania losu doczesnego i ¿yciawiecznego128.127 Ks.W.Schenk, Liturgia sakramentów œwiêtych, cz.1: Initiatio christiana,Lublin 1962.128 Por.Ks.J.Daj czak, Katechetyka, dz.cyt., s.196-198.b) Druga dziedzina pomocy wychowawczej dotyczy potrzeb rozwojowych wychowanka,które wystêpuj¹ w postaci jego aktywnoœci w³asnej, pocz¹tkowo jako zabawa,potem dociekanie, praca, twórczoœæ i w koñcu jako modlitewne prze¿ycieœwiatopogl¹dowe.Poniewa¿, jak ju¿ wiemy w wymienionych formach rozwojowych¿ycia manifestuj¹ siê czynniki osobowoœciowe duchowoœci ludzkiej (por.cz.IIIrozdz.II p.2), wobec tego rola wychowawców wobec nich polega przede wszystkimna kierowaniu zabaw¹, dociekaniem, prac¹, twórczoœci¹ i prze¿yciamiœwiatopogl¹dowymi wychowanka tak, by przez selekcjê przedmiotów aktywnoœci,przez poradnictwo psychologiczne i kierownictwo duchowne coraz bardziejwydobywaæ i uto¿samiaæ pierwiastki duchowoœci.Tak wiêc kierowanie zabaw¹dziecka przedszkolnego powinno zmierzaæ do kszta³towania podstawowych zdolnoœciwartoœciuj¹cych i do tworzenia dzieciêcych idea³Ã³w zgodnie z idea³em cz³owieka(nie wolno dopuœciæ, by dzieci bawi³y siê dziko).Kierowanie dociekaniem ma siêprzyczyniæ do rozwijania rozumnoœci wychowanka, by jego zainteresowaniapoznawcze nie posz³y w kierunku tylko ciekawoœci sensacyjnej czy seksualnej.Praca wychowawcza pokierowana d¹¿y do rozwijania si³y woli wychowanka i jegozdolnoœci wolnego wyboru dobra oraz brania odpowiedzialnoœci moralnej.Twórczoœæ z kolei pokierowana w³aœciwie przez wychowawców powinna ukszta³towaætalenty i uzdolnienia wychowanków w kierunku humanistycznym, tzn.pod k¹temdobra ludzi, a nie z ich szkod¹.Wreszcie g³êbsze prze¿ycie œwiatopogl¹dowepozostaj¹c pod kierownictwem duchownym ma wtajemniczyæ wychowanka w losyludzkie i doprowadziæ do prawdziwego œwiatopogl¹du i doskona³oœcireligijno--moralnej poprzez ró¿ne formy inicjacji chrzeœcijañskiej dostosowanewarstwowo do wieku, od inicjacji prze¿yciowej u ma³ego dziecka, przez inicjacjêuœwiadamiaj¹c¹ treœci wiary w wieku szkolnym, przez inicjacjê dzia³aniow¹ wokresie dorastania, inicjacjê wartoœciuj¹c¹ kulturalnie w wieku m³odzieñczym a¿do ca³kuj¹cej inicjacji œwiatopogl¹dowej w warstwie ostatniej, daj¹cejzrozumienie sensu ¿ycia, losu, szczêœcia, œmierci, wiecznoœci129.Wychowawcywprawdzie nie bior¹ bezpoœrednio udzia³u w procesie jakoœciowego dojrzewaniastruktur postêpowania, jak charakter, osobowoœæ lub œwiatopogl¹d, jednak¿e toprzede wszystkim oni sw¹ prac¹, pomoc¹ i kierownictwem dostarczaj¹ i gromadz¹materia³ do budowy struktur rozwojowych i s¹ odpowiedzialni za wykonanie129 S.K u n o w s k i.Formy rozwojowe, dz.cyt., nr 3 s.99-100.swych zadañ, wszystkich funkcji od sanare do initiare, dostosowanych dosytuacji wewnêtrznej wychowanka i zwi¹zanych z tym potrzebnych czynnoœciwychowawczych.2.Zasadnicze czynnoœci wychowawczePoznanie funkcji wychowawczych jako podstawowych zadañ wychowawców prowadzi dodalszego problemu, w jaki sposób, dziêki jakim dzia³aniom czy czynnoœciom s¹one wykonywane w procesie rozwojowym wychowania tworz¹c si³ê agosu.Teoriaczynnoœci wychowawczych zaczê³a siê kszta³towaæ pod wp³ywem nauki Herbarta,który wyró¿ni³ trzy ich rodzaje Regierung, Unterricht und Zucht, czylikierowanie polegaj¹ce nawet na karceniu i karaniu m³odszych dzieci; nauczaniewychowuj¹ce uczniów starszych i obyczajnoœæ m³odzie¿y.By³ to pocz¹tekdostosowania czynnoœci wychowawcy do etapów rozwoju wychowanków.W okresiemiêdzywojennym tak¿e rozró¿niano trzy rzeczy: nauczanie, wychowanie ikszta³cenie, to ostatnie wprowadzone przez Kerschensteinera jako skrzy¿owanienauczania z wychowaniem, prowadz¹ce do wy¿szego celu prze¿ywania wartoœcikulturowych130
[ Pobierz całość w formacie PDF ]