Bateson Gregory Umysł i przyroda (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wyci�gam r�k� w ciemno�ci i r�ka dotyka prze��cznika elektrycznego.� Znalaz�em.To tutaj o n jest; � i � Mog� g o teraz w��czy�.Ale nie musia�em zna� po�o�enia prze��cznika ani pozycji mojej r�ki, �ebyzapali� �wiat�o.Wystarczy�by zwyk�y zmys�owy kontakt mi�dzy r�k� aprze��cznikiem.Móg�bym si� ca�kowicie myli� co do �to tutaj on jest", a i tak,z r�k� na prze��czniku, potrafi�bym go w��czy�.Pytanie brzmi: Gdzie jest moja r�ka? Bardzo specyficzna i szczególna jestrelacja mi�dzy t� cz�ci� samowiedzy a spraw� poszukiwania prze��cznika czywiedz�, gdzie si� znajduje.W stanie hipnozy, na przyk�ad, móg�bym �ywi� przekonanie, �e moja r�ka znajdujesi� nad moj� g�ow�, podczas gdy w rzeczywisto�ci trzyma�bym j� wyci�gni�t�poziomo do przodu.W takim przypadku zlokalizowa�bym prze��cznik tam, nadg�ow�.Móg�bym nawet uzna� w��czenie �wiat�a za weryfikacj� mojego odkrycia, �eprze��cznik znajduje si� �nad moj� g�ow�".Projektujemy nasze opinie o nas samych na �wiat zewn�trzny i cz�sto mo�emy si�myli� co do nas samych, a mimo to porusza� si�, dzia�a� i skuteczniewspó�dzia�a� z naszymi przyjació�mi, cho� w kategoriach fa�szywych opinii.Czym zatem jest Ja��"? Co, w kontek�cie tego rozdzia�u,dodaje do informacji pos�usze�stwo starej radzie �poznaj samego siebie"?Niech mi b�dzie wolno zacz�� od pocz�tku.Przypu��my, �e �wiem", �e moja r�kaznajduje si� nad moj� g�ow� i �wiem", �e prze��cznik jest na wysoko�ciramienia.Przypu��my, �e mam racj� co do prze��cznika, ale myl� si� w sprawier�ki.W poszukiwaniu prze��cznika nigdy nie natrafi� r�k� na miejsce, gdzienaprawd� si� znajduje.By�oby lepiej, gdybym nie �wiedzia�", gdzie jestprze��cznik.Wówczas zapewne znalaz�bym go jakim� przypadkowym ruchem w trakcieprób i b��dów.Jakie�, zatem, s� regu�y samowiedzy? W jakich okoliczno�ciach lepiej jest (zpragmatycznego punktu widzenia) nie dysponowa� tego rodzaju wiedz� ni� mie�opinie b��dne? W jakich okoliczno�ciach samo wiedza jest konieczna zpragmatycznego punktu widzenia? Wygl�da na to, �e wi�kszo�� ludzi �yje bez�adnych odpowiedzi na tego typu pytania.W istocie zdaj� si� �y�, nie zadaj�cnawet takich pyta�.Potraktujmy ca�� spraw� bez takiej arogancji epistemo-logicznej.Czy pies masamowiedz�? Czy mo�liwe, by pies bez samowiedzy móg� goni� królika? Czy ca�amasa upomnie� nakazuj�cych nam poznawa� samych siebie to jedynie pl�taninamonstrualnych z�udze� nagromadzonych w celu skompensowania paradoksów�wiadomo�ci?Je�li odrzucimy przekonanie, �e pies jest jednym stworzeniem, a królik innym irozwa�ymy ca�o�� pies-królik jako jeden system, mo�emy zapyta�: jaki nadmiarjest w tym systemie niezb�dny, by ta jego cz�� by�a w stanie goni� tamt�? Lubmo�e nie by�a w stanie n i e goni�?Wydaje si�, �e teraz odpowied� jest zupe�nie inna: jedyna niezb�dna informacja(tzn.nadmiar) ma w tych przypadkach charakter relacyjny.Czy królik, rzucaj�csi� do ucieczki, mówi psu, by go goni�? W przypadku w��czania �wiat�a, kiedyr�ka (�moja" r�ka?) dotkn�a prze��cznika, powsta�a konieczna informacja o r el a c j i mi�dzy prze��cz-nikiem a r�k�; i w��czenie �wiat�a sta�o si� mo�liwe bez dodatkowej informacjio mnie, o mojej r�ce albo o prze��czniku.Pies mo�e zaprosi� do gry w �go� mnie".Zbli�a brod� i gard�o do ziemi i wysuwaje do przodu, a przednie �apy, od �okci do stóp, przyciska do pod�o�a.Jegooczy patrz� w gór� poruszaj�c si� w oczodo�ach, podczas gdy g�owa pozostajenieruchoma.Tylne nogi s� ugi�te pod tu�owiem, gotowe do skoku naprzód.T�postaw� zna ka�dy, kto kiedykolwiek bawi� si� z psem.Istnienie takiego sygna�udowodzi, �e pies potrafi si� porozumiewa� na co najmniej dwóch Russellowskichpoziomach typów logicznych.Tutaj wszak�e interesuj� mnie jedynie te aspekty zabawy, które stanowi�egzemplifikacj� regu�y, �e dwa opisy s� lepsze ni� jeden.Na gr� i tworzenie gry nale�y spojrze� jak na jedno zjawisko, a z subiektywnegopunktu widzenia s�usznie jest rzec, i� sekwencj� t� mo�na odgrywa� jedyniedopóty, dopóki s� w niej jeszcze jakie� elementy twórcze i nieoczekiwane.Je�lisekwencja jest znana w ca�o�ci, stanowi rytua�, cho� by� mo�e zachowujew�a�ciwo�ci formacyjne.2 Do�� atwo dostrzec pierwszy poziom odkrycia, jakiegodokonuje uczestnicz�cy w zabawie cz�owiek, A, który ma do dyspozycji sko�czon�liczb� alternatywnych dzia�a�.S� to sekwencje ewoluuj�ce, podczas którychdokonuje si� selekcja nie elementów, lecz wzorców elementów zachowania.Awypróbuje ró�ne dzia�ania na B i stwierdzi, �e B zaakceptuje jedynie pewnekonteksty.Inaczej mówi�c, A musi albo poprzedzi� pewne dzia�ania pewnymiinnymi, albo umie�ci� pewne swoje dzia�ania w ramach czasowych2 Je�li zabaw� zdefiniujemy jako ustanowienie i badanie relacji, powitanie irytua� s� potwierdzeniem relacji.Czym� powszechnym jednak s�, oczywi�cie,mieszaniny potwierdzenia i badania.(sekwencjach wzajemnego oddzia�ywania), które woli B.A �proponuje"; B�rozporz�dza".Mamy wra�enie, �e obcujemy z cudem, kiedy przedstawiciele dwóch odr�bnychgatunków ssaków wymy�laj� zabawy.Obserwowa�em ten proces podczas interakcjimi�dzy naszymi zwierzakami, szpicem i oswojonym gibo-nem, i by�o ca�kiem jasne,�e pies w zwyk�y dla siebie sposób odpowiada� na nieoczekiwane szarpanie go zasier��.Gibon zeskakiwa� nagle z krokwi dachu werandy i delikatnie atakowa�.Pies rzuca� si� w pogo�, gibon ucieka� i ca�y system przenosi� si� z werandy donaszej sypialni, która mia�a sufit zamiast ods�oni�tych krokwi i belek.Zmuszony do pozostawania na pod�odze, wycofuj�cy si� gibon zwraca� si�przeciwko psu, który teraz z kolei przyst�powa� od odwrotu i ucieka� nawerand�.Gibon wskakiwa� na dach i ca�a sekwencja zaczyna�a si� od pocz�tku, bysi� powtórzy� wiele razy ku oczywistej rado�ci obu uczestników zabawy.Bardzo podobnym do�wiadczeniem jest odkrywanie czy wymy�lanie gier w wodzierazem z delfinem.Postanowi�em, �e nie dam podstarza�ej samicy Tursiops �adnychwskazówek co do tego, jak ma mnie traktowa�, poza �bod�cem" mojej obecno�ci wwodzie.Usiad�em wi�c ze skrzy�owanymi ramionami na stopniach prowadz�cych dowody.Podp�yn�a i zatrzyma�a si� obok mnie, a od bezpo�redniego kontaktu zmoim bokiem dzieli� j� cal b�d� dwa.Ruch wody powodowa�, �e od czasu do czasudochodzi�o do przypadkowego kontaktu fizycznego mi�dzy nami.Najwyra�niejmomenty te nie budzi�y zainteresowania zwierz�cia.Po jakich� dwóch minutachodsun�a si� i powolutku op�yn�a mnie w ko�o; a kilka chwil pó�niej poczu�em,jak co� wpycha mi si� pod prawe rami�.By� to dziób delfina i oto sta�em wobecproblemu: jak n i e da� zwierz�ciu wskazówek co do tego, jak mnie traktowa�.Strategia, któr� sobie zaplanowa�em, zosta�a uniemo�liwiona.Rozlu�ni�em prawe rami� i pozwoli�em jej wepchn�� pod nie dziób.W ci�gu parusekund mia�em pod pach� ca�ego delfina.Potem owin�a si� wokó� mnie od przodu,tak �e siedzia�a mi na kolanach.Z tej pozycji przeszli�my do kilkuminutowegowspólnego p�ywania i zabawy.Nast�pnego dnia zacz��em podobnie, ale nie odczekiwa-�em kilku minut, kiedy ju�znalaz�a si� obok mnie.Pog�aska�em j� po grzbiecie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

do ÂściÂągnięcia > pdf > download > pobieranie > ebook

Menu

Podobne