Unterman Encyklopedia tradycji i legend żydowskich

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Pewien�ydowski podró�nik, pos�yszawszy ich odmawiaj�cych pierwszy wers tej modlitwy,rozpozna� w nich �ydów i pomóg� im nawi�za� kontakt z szersz� spo�e�czno�ci��ydowsk�.Szmini Aceret [aszk.Szmini Aceres] ( hebr., �ósmy dzie� zgromadzenia") -�wi�to przypa�daj�ce na ósmy dzie� �> Sukot.Traktuje si� je jak osobne �wi�to,podczas którego zaprze�stawano typowych dla Sukot praktyk, np.mie�szkania wsza�asach czy potrz�sania czterema gatunkami.G�ówn� tre�ci� Szmini Aceret s�obchody zako�czenia cyklu czytania Tory i po�nownego rozpocz�cia Ksi�giRodzaju, nazy�wane �> Simchat Tora.szmita (hebr., �rok szabatowy") - uprawa ziemi stanowi�cej w�asno�� ydów jestw Izraelu zabroniona podczas roku szabatowego, czyli pod koniec ka�dego cyklusiedmiu lat, a tak�e w �> roku jubileuszowym po siedmiu takich cyklach (Wj 23;Kp� 25; Pwt 15).Wolno zbie�ra� p�ody pól, winnic i sadów do natychmia�stowegospo�ycia, lecz nie urz�dza si� �niw;plony nale�y traktowa� jako �wi�te i dopusz�cza� do nich zarówno biednych, jaki zwierz�ta.Pod koniec szmity d�ugi zostaj� darowane, a �>Hillel wprowadzi� w I w.n.e.specjalny doku�ment, zwany prozbulem,gwarantuj�cy zwrot po�yczek, tak by ubodzy mieli je u kogo zaci�ga� nawet tu�przed rokiem szabatowym.Zarz�dzenia te nios�y religijne przes�anie, �e ziemiai obrót towarami przynale�� do Boga, a nie cz�owieka, przed Bogiem za� wszyscycz�onkowie wspólnoty, ��cznie z d�u�nikami i bezrolnymi, s� równi.Kar� zanieprzestrze�ganie roku szabatowego by�o wygnanie z kraju.Prawo to nadalobowi�zuje jako rozporz�dzenie rabiniczne, we wspó�czesnym pa�stwie Izraelziemi� sprzedaje si� wi�c Arabowi, by mo�na j� by�o uprawia� jako formalnienie�ydowsk�.Niektóre religijne osady, nie chc�c ucieka� si� do tejkontrowersyjnej sprzeda�y, wprowadzi�y hydroponik�, czyli upraw� ro�lin, którejpod�staw� jest woda, a nie ziemia.Zob.te� dzie�si�cina; Kook, Abraham Izaak;szmitot.szmitot (hebr., �okresy szabatowe") - kosmi�czne cykle ró�nych wp�ywówduchowych, w zasi�g których dostaje si� �wiat.Koncepcja t� przenosi nap�aszczyzn� historyczn� rolniczy cykl �> szmita, w którym co siedem lat ziemiaw Izraelu le�y od�ogiem.Zal��ek doktryny szmitot mo�na odnale�� w Talmudzie wroz�wa�aniach na temat daty ery mesja�skiej.Po�wiada si� tam, �e �wiatprzetrwa 6000 lat, z czego pierwsze dwa tysi�ce up�yn� pod zna�kiem chaosu,nast�pne dwa pod panowaniem Tory, a w ci�gu ostatnich dwóch nadejdzie Mesjasz.Po nich nast�pi tysi�c lat odpoczynku.Kabalistyczne wersje tej idei zak�adaj�,�e �wiat znajduje si� we w�adaniu ka�dej z siedmiu ni�szych sfirot przez okres(szmit�) siedmiu tysi�cy lat, którego cz�� ko�cowa up�ywa �wiatu naodpoczynku.Po przemini�ciu sied�miu takich cykli nastaje era jubileuszowa, poktórej ca�y proces zaczyna si� na nowo.Ka�da szmita niesie nowe objawienieTory, tej samej, lecz odczytywanej za ka�dym razem inaczej.Nasza obecnaszmita, obfituj�ca w przykazania i ograniczenia, to okres s�du.W Torze brakujejakiej� litery alfabetu hebrajskiego, mo�e za�gin�a nawet ca�a jedna ksi�ga.Poprzednia szmita �aski nie zna�a takich obostrze�, a w nast�pnej zanikn� z�esk�onno�ci cz�owieka.Doktryna szmitot nie znalaz�a uznania Zoharu ani kabatyluria�skiej, poniewa� idea zmien-270no�ci Tory w wymiarze czasowym zanadto przystawa�a do interpretacjiantynomia�skiej.szmone esre zob.AmidaSzmuel Buch (jid., �Ksi�ga Samuela") - epicki poemat rymowany, wzorowany na�redniowie�cznych balladach niemieckich, opowiadaj�cy o proroku Samuelu, króluSaulu i królu Da�widzie.Powsta� w XV w.i jest pierwszym wa�nym dzie�emepickim w �> jidysz.Odtwa�rza historie z Biblii w na�wietleniu midraszy ilegend talmudycznych, z opisami scen bitew�nych i bohaterskich wyczynów.KrólaDawida odmalowuje w tonie pe�nym zachwytu, retu-szuj�c s�abo�ci i wyst�pkiprzypisywane mu przez Bibli�.Ksi��ka zyska�a wielk� popular�no�� i wywar�aznaczny wp�yw na rozwój literatury jidysz.Fragmenty Szmuel Buch �pie�wano naspecjaln� melodi�.sznej luchot ha-brit zob.Tablice DekaloguSzneur Zalman z L�dów (1747-1813) - przy�wódca chasydzki, za�o�yciel Chabadu(�> Lu-bawicz), jednego z od�amów chasydyzmu.Ma�j�c osiemna�cie lat SzneurZalman uda� si� do Dow Bera z Mi�dzyrzeca po nauk�, jak s�u�y� Bogu.Z czasemsta� si� jedn� z czo�owych postaci chasydyzmu na Bia�orusi.Od innych,emocjonalnie nastawionych cadyków, zw�asz�cza polskich, ró�ni�o go niecobardziej intele�ktualne podej�cie do religii.Uwa�a�, �e cha�sydzka religijno��powinna polega� przede wszystkim na kontemplacji Bo�ej wielko�ci, cho� zach�ca�te� swych uczniów do ta�ca i �piewu.Sam mia� zwyczaj modli� si� eksta�tycznie,z biciem g�ow� o mur, nie zwa�aj�c na �ciekaj�c� krew.Swoje oddanie Boguwy�razi� powiedzeniem: �Nie chc� Twego �ycia pozagrobowego ani Twego Raju -chc� tylko Ciebie".W 1796 opublikowa� dzie�o Tanja, w którym t�umaczy�, jakrozum powinien rz��dzi� sercem, a medytacja uwznio�la� niskie instynktycz�owieka.Uwypukla� te� ró�nic� mi�dzy posiadaj�cymi bosk� dusz� �ydami agojami, którym dana jest tylko dusza zwie�rz�ca.Od tamtego czasu ksi��ka sta�asi� po�zycj� klasyczn�, przedmiotem codziennych stu�diów zwolenników Chabadu.Chc�c doprowa�dzi� do uniewa�nienia ekskomuniki (cheremu) chasydyzmu,og�oszonej przez Eliasza Gaona z Wilna, Szneur Zalman wybra� si� do Wilna zzamiarem przekonania go do zmiany zdania.Eliasz jednak nie przyj�� nawetchasydzkiego go�cia, owe pokojowe posuni�cia spe�z�y wi�c na niczym.Mitnagdim,przeciwników chasy�dyzmu, ogromnie wzburzy�o zachowanie ucz�niów Szneura,raduj�cych si� na wie�� o �mierci Wile�skiego Gaona.Wskutek donosów SzneurZalman zosta� dwukrotnie aresztowany i prze�s�uchany przez w�adze carskie, lecz�ledztwo nic nie wykaza�o.Stanowisko przywódcy Cha�badu obejmowali po nimuzdolnieni uczeni i mistycy, lecz jedyny syn zbuntowa� si� prze�ciw �ydowskiejtradycji, odrzucaj�c religi� i pogr��aj�c si� w pija�stwie.Rozesz�y si� nawetpog�oski o jego przej�ciu na chrze�cija�stwo.Zob.te� mikrografia.sznorer (jid., ��ebrak") - sposób bycia profe�sjonalnego sznorera polega namanipulowaniu potencjalnymi ofiarodawcami przez granie na ich �atwowierno�ci ilito�ci.Ka�da �ydowska osada, nawet najmniejsza, mia�a swoich szno-rerów,którym dzi�ki umiej�tnemu pos�ugiwa�niu si� chucp� udawa�o si� prze�y� nawet wnajbardziej zubo�a�ych �> sztet�.Przyk�ado�wo, je�li sta�y ofiarodawcat�umaczy� miejsco�wemu sznorerowi, �e b�dzie musia� ograniczy� swoje datki,poniewa� wydaje córk� za m�� i przyrzek� �o�y� na utrzymanie zi�cia, sznorermóg� odpowiedzie�: �Ale dlaczego z moich pieni�dzy?" Uznani za nieod��cznyelement gminy sznorerzy w�drowali od domu do domu, posilaj�c si� w nich, �yj�cdzi�ki sprytowi i obna�aj�c pró�no�� innych [ Pobierz całość w formacie PDF ]

do ÂściÂągnięcia > pdf > download > pobieranie > ebook

Menu

Podobne