[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.?" jest szeœciocz³onowym pytaniem rozstrzygniêcia.Takie pytania nazywa Belnap pytaniami typu „czy".Drugi rodzaj pytañ, nazywanyprzez Belnapa pytaniami typu „który" nie ujawnia zawartych w nich alternatyw.Mo¿na jednak zrekonstruowaæ ich ogóln¹ posiaæ.Ka¿da alternatywa w takimpytaniu bêdzie podstawieniem danej funkcji zdaniowej.W sposób jednoznacznyzbiór alternatyw bêdzie okreœlony przez funkcjê wyznaczaj¹c¹ zakres podstawieñw miejsce danej zmiennej.Zilustrujmy ten rodzaj ! pytañ przyk³adem podanymprzez Paw³owskiego (tam¿e, s.79): ,Jaka liczba naturalna jest równa sumie 7 +5?".Ogólna postaæ alternatyw „ukrytych" w tym pytaniu jest: 7 + 5 = jc.Funkcja, która wyznacza zakres podstawieñ pod x jest nastêpuj¹ca: I Ji(x) = xjest liczb¹ naturaln¹".Predykat N mówi¹cy o tym, jakie to nazwy przedmiotównale¿y podstawiaæ pod x nazywa Belnap orzecznikiem kategorialnym.Pe³na [odpowiedŸ bezpoœrednia na powy¿sze pytanie brzmi: „Liczba 12 jest równa sumie 7+ 5.a nadto wszelka liczba naturalna równa sumie 7 + 5 jest identyczna zliczb¹ 12".Oczywiœcie, mo¿e byæ tak, ¿e zajdzie potrzeba pos³u¿enia siêwiêksz¹ liczb¹ I orzeczników kategorialnych, których musi byæ dok³adnie tyle,ile jest zmiennych.K³ania typu „który" w terminologii Ajdukiewicza nosz¹ nazwêpytañ dope³nienia.Formu³uj¹c jakiekolwiek pytanie zak³adamy jakieœtwierdzenie.Na przyk³ad I w pytaniu: „W którym roku za³o¿ono pierwszelaboratorium psychologiczne na œwiecie?" zak³adamy, i¿ takie laboratoriumzosta³o w ogóle za³o¿one.Otó¿, twier-I dzenie zak³adane przy wypowiadaniujakiegokolwiek pytania Belnap nazywa za³o¿eniem pytania.Wedle niego, w ka¿dympytaniu zawarte jest tylko jedno za³o¿enie mówi¹ce, i¿ prawdziwa jest conajmniej jedna odpowiedŸ bezpoœrednia na nie.W swojej klasyfikacji opartej natrzech cechach pytañ: la) sposobie prezentowania alternatyw,¿¹daniu wyboru,¿¹daniu roszczenia zupe³noœci,| Belnap wymienia szeœæ typów pytañ.Oto ich krótka charakterystyka (bardziejszcze-I gotowe omówienie znajdzie Czytelnik u cytowanego tu Paw³owskiego T.,1969).1.Pytanie typu „czy" o jednej alternatywie.Mo¿e to byæ dowolne fc-cz³onowe Ipytanie rozstrzygniêcia ¿¹daj¹ce odpowiedzi wskazuj¹cej jedn¹ alternatywêpraw-221dziwa, przy czym ma to byæ jedyna alternatywa prawdziwa.Jest to wiêc pytanie0 maksymalnym ¿¹daniu roszczenia zupe³noœci.¯¹danie wyboru wymaga podaniaw odpowiedzi bezpoœredniej jednej z alternatyw.OdpowiedŸ bezpoœrednia na topytanie ma postaæ koniunkcji, w której stwierdza siê prawdziwoœæ jednejalternatywy i neguje pozosta³e.Przyk³ad pytania: „Czy u ma³ego normalnego dzieckado.tygodnia ¿ycia odruch Babiñskiego przyjmuje postaæ patologiczn¹?".OdpowiedŸ:„Tak, odruch Babiñskiego przyjmuje postaæ patologiczn¹ u ma³ego, normalnegodziecka do.tygodnia ¿ycia i nieprawda, ¿e odruch Babiñskiego nie przyjmujepostaci patologicznej u ma³ego, normalnego dziecka do.tygodnia ¿ycia."Zwykleformu³uje siê skrócone odpowiedzi, których postaæ automatycznie wyklucza wyst¹pienie innych alternatyw.Postêpujemy tak zw³aszcza w pytaniu dwucz³onowym.Gdyby jednak taka skrócona odpowiedŸ mia³a wprowadziæ niejasnoœæ, nale¿y sformu³owaæ pe³n¹ odpowiedŸ.Pytanie typu „który" o jednej alternatywie.Ze wzglêdu na stopieñ ¿¹daniaroszczenia zupe³noœci i ¿¹dania wyboru pytanie tego typu jest identyczne ztypemomówionym poprzednio.Ró¿ni siê jednak od niego sposobem prezentowania alternatyw.Mówi³em o tym przy okazji podawania ogólnej charakterystyki pytañ typu„który".OdpowiedŸ bezpoœrednia na takie pytanie ma postaæ dwucz³onow¹.Pierwszy cz³on wybiera jedn¹ z alternatyw zawartych w pytaniu, a drugi stwierdza poprostu, ¿e jest to jedyna prawdziwa alternatywa.Przyk³ad takiego pytania orazbezpoœredniej odpowiedzi na nie zosta³ przedstawiony wy¿ej.Pytanie typu „czy" o pe³nej liczbie alternatyw.Ze wzglêdu na sposóbprezentowania alternatyw jest ono podobne do pytania typu 1.Wymaga jednak, byw odpowiedzi bezpoœredniej na nie znalaz³y siê wszystkie prawdziwe alternatywy.OdpowiedŸ bezpoœrednia na to pytanie ma postaæ koniunkcji, w której ka¿dezdaniejest albo stwierdzeniem prawdziwoœci kolejnej alternatywy, albo te¿ jejzaprzeczeniem, przy czym co najmniej jedno zdanie jest stwierdzeniem prawdziwoœci jednejalternatywy.Przyk³ad pytania: „Czy nastêpuj¹ce testy istotnoœci ró¿nic mo¿nastosowaæ w przypadku, gdy pomiar zmiennej Y dokonany zosta³ na skali nominalnej:a) test chi-kwadrat, b) test Manna-Whitneya, c) test Kruskala-Wallisa, d) testMcNemara?"
[ Pobierz całość w formacie PDF ]