Benedict Ruth Wzory kultury (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Przenikanie si� ró�nych dziedzin do�wiadczenia i wynika�j�ca st�d wzajemnamodyfikacja widoczna jest we wszystkich dziedzinach bytu: w gospodarce, wzwi�zkach seksualnych, w folklorze, w kulturze materialnej i w religii.Procesten mo�na zilustrowa� na przyk�adzie jednej z najbardziej rozpowszechnionychcech religii Indian Ameryki Pó�nocnej.Na ca�ym kontynencie, na ka�dym obszarzekulturowym poza rejonem pueblów na po�udniowym zachodzie, si�a nadprzyrodzonasp�ywa we �nie lub w wizji.Zgodnie z tymi wierzeniami powodzenie w �yciuzawdzi�cza si� osobistemu kontaktowi z czynnikami nadprzyrodzonymi.Wizjadawa�a cz�owiekowi moc na ca�e �ycie, a w niektórych plemionach odnawia� onstale swój osobisty zwi�zek z duchami, poprzez dalsze wierzenia i wizje.Cokolwiek ujrza� - zwierz�, gwiazd�, ro�lin� czy istot� nadprzyrodzon� - stawa�si� osobistym protegowanym swego opiekuna i móg� wzywa� go w po�trzebie.Mia�te� do spe�nienia wobec tego wizyjnego patrona obowi�zki, musia� sk�ada� mudary i wywi�zywa� si� ze �wiadcze� wszelkiego rodzaju.W zamian za to duchdawa� mu szczególn� moc, obiecan� w czasie wizji.W ka�dym wi�kszym rejonie w Ameryce Pó�nocnej kompleks ducha-opiekunaprzyjmowa� ró�n� form� w zale��no�ci od innych cech kultury, z któr� bytnaj�ci�lej zwi�zany.Na Wy�ynie Kolumbijskiej ��czy� si� on z obrz�damizwi�zanymi z okresem dojrzewania, o których mówili�my wy�ej.W plemionach tegoobszaru, zarówno ch�opcy, jak dziewcz�ta udawali si� w tym okresie w góry celemprzej�cia przez magiczne �wiczenia.Obrz�dy zwi�zane z dojrzewa�niem s� szerokorozpowszechnione na ca�ym wybrze�u Pacyfiku i w wi�kszo�ci przypadków nie maj�nic wspólnego z praktykami duchów opieku�czych.Ale w Kolumbii Brytyj�skiej��cz� si� ze sob�.Punktem szczytowym magicznych �wicze� w okresie dojrzewaniau ch�opców by�o otrzymanie ducha opieku�czego, który swymi darami okre�la��yciowy zawód m�odzie�ca.Stawa� si� on wojownikiem, czarow�nikiem, my�liwymlub graczem, zale�nie od tego, kim by� nadprzyrodzony go��.Równie� dziewcz�taotrzymywa�y swoje duchy opieku�cze reprezentuj�ce ich domowe obowi��zki.Prze�ycie, jakim jest otrzymanie ducha opieku�czego, jest u tych ludów taksilnie zwi�zane z obrz�dami okresu dojrzewania, �e antropologowie, znaj�cy ówrejon, twierdzili, i� ca�y kompleks wizji, w�a�ciwych Indianom ameryka�skim, maswój pocz�tek w obrz�dach zwi�zanych z okresem dojrzewania.Ale te dwa obrz�dynie s� genetycznie zwi�za�ne, ��cz� si� lokalnie i w zwi�zku z tym obie cechyprzyj�ty szczególne i charakterystyczne formy [6 Ruth Benedict, The Concept ofthe Guardian Spirit in North America, �Memoris of the American AnthropologicalAssociation" 1923, nr 29.].W innych cz�ciach kontynentu ducha opieku�czego nie szuka si� w okresiedojrzewania, w ogóle nie szuka go m�odzie� plemienia.Kompleks ów nie ma w tychkulturach �adnego zwi�zku z rytua�em okresu dojrzewania, je�li nawet rytua�taki istnieje.Na równinach po�udniowych tymi, którzy musz� uzyska� sankcjemistyczne, s� w�a�nie dojrzali m꿭czy�ni.Kompleks wizji po��czy� si� z rysemnader ró�ni�cym si� od obrz�dów okresu dojrzewania.Osagowie s� zorganizowani wgrupach krewnych, w których pochodzenie przedstawia si� w linii ojca, pomijaj�clini� matki.Te klanowe grupy maj� wspólne dziedzictwo nadprzyrodzonegob�ogos�awie�stwa.Legenda ka�dego klanu opowiada o tym, jak jego przodek szuka�wizji i zosta� pob�ogos�awiony przez zwierz�, którego nazw� odziedziczy� klan.Przodek klanu skójki, w�ród �ez p�yn�cych mu po twarzy, szuka� siedem razynadprzyrodzonego b�ogos�awie�stwa.W ko�cu spotka� skójk� i odezwa� si� do niej w tej s�owa:Pradziadku Mali nie maj� z czego zrobi� swoich cia�.Na co skójka odpowiedzia�a:Powiadasz: mali nie maj� z czego zrobi� swoich cia�.Zatem niech zrobi� mali swoje cia�a ze mnie.Gdy mali zrobi� swoje cia�a ze mnie,B�d� �y� zawsze a� wejdzie w nich staro��.Obacz te zmarszczki na mej twardej skórze,Dró�ki, którymi staro�� we mnie wesz�a.Gdy mali zrobi� swoje cia�a ze mnie,B�d� �y� zawsze a� na swoich skórach takowe znaki staro�ci obacz�.Siedem zakr�tów rzeki �ycia za sob� ju� mam.I bogowie sami nie mog� dojrze� szlaku mych w�drówek.Gdy mali zrobi� swoje cia�a ze mnie, Nikt, �aden bóg nawet nie zdo�a dojrze�ladu ich w�drówek.U ludów tych wyst�puj� wszystkie znane elementy po�szukiwania wizji, aleosi�gn�� j� pierwszy przodek klanu, a jej b�ogos�awie�stwa dziedziczy ca�agrupa zwi�zana wspóln� krwi�.Ta sytuacja u Osagów przedstawia jeden z najpe�niejszych obrazów ze �wiatatotemizmu, ��cz�cego organizacj� spo�ecz�n� ze czci� religijn� dla przodka.Totemizm istnieje we wszystkich cz�ciach �wiata i antropologowie twierdz�, �etotem klanowy wywodzi si� z �totemu osobistego", czyli ducha opieku�czego.Sytuacja ta jest zupe�nie analogiczna do sytuacji na p�askowy�u KolumbiiBrytyjskiej, gdzie poszukiwanie wizji po��czy�o si� z rytua�ami wiekudoj�rzewania, tyle �e tutaj po��czy�o si� ono z dziedzicznymi przywilejamiklanu.Ten nowy zwi�zek stal si� tak silny, �e nie uwa�a si� ju�, �e wizjanadaje automatycznie moc cz�owiekowi.Jej b�ogos�awie�stwa osi�ga si� tylkoprzez dziedziczenie.U Osagów powsta�y d�ugie pie�ni opisuj�ce spotkaniaprzodka z duchem opieku�czym oraz wyliczaj�ce szczegó�owo te b�ogos�awie�stwa,do których w rezultacie mog� ro�ci� sobie prawo jego potomkowie.W obu tych przypadkach nie tylko kompleks wizji nabiera ró�nego charakteru naró�nych obszarach, ��cz�c si� z rytua�ami zwi�zanymi z dojrzewaniem czy zorganizacj� klanow�.Rytua�y okresu dojrzewania i organizacja spo��ecznanabieraj� te� innego charakteru ��cz�c si� z po�szukiwaniem wizji.Oddzia�ywanie jest wzajemne.Kompleks wizji, rytua�y zwi�zane z dojrzewaniem,organizacja klanowa i wiele innych cech, pozostaj�cych w bliskim zwi�zku zwizj� - to pasma splecione w wielu kombinacjach.Nie mo�na przecenia� znaczeniakonsekwencji ró�nych kombinacji, które wy�aniaj� si� z pomieszania cech.W oburejonach, o których mówili�my powy�ej, zarówno tam, gdzie prze�ycie religijne��czy�o si� z rytua�ami okresu dojrzewania, jak i tam, gdzie ��czy�o si� zorganizacj� klanow�, w naturalnym nast�pstwie tych po��czonych pra�ktykwszystkie jednostki plemienia mog�y dzi�ki wizji uzyska� zdolno�� odnoszeniasukcesów w ka�dym przed�si�wzi�ciu.Osi�gni�cia w danym zawodzie przypisywanoroszczeniom jednostki do prze�ycia wizji.Szcz�liwy gracz lub my�liwy czerpa�z niej sw� si��, tak samo jak maj�cy powodzenie szaman.Wed�ug ich dogmatuwszystkie drogi rozwoju byty zamkni�te przed tymi, którym nie uda�o si� zdoby�nadprzyrodzonego patrona.Jednak�e w Kalifornii wizja by�a zawodowym patentem szamana.Wyró�nia�a go jakoodr�bn� jednostk�.Dlatego w�a�nie w tym rejonie rozwin�y si� najbardziejanormalne aspekty tego do�wiadczenia.Wizja nie by�a ju� ludzk� halucynacj�,któr� mo�na by�o osi�gn�� przez post, tortury i odosobnienia [ Pobierz całość w formacie PDF ]

do ÂściÂągnięcia > pdf > download > pobieranie > ebook

Menu

Podobne