[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Socjologia wspó³czesna a powojenna socjologia polskaKiedy po zakoñczeniu wojny uniwersytety powróci³y do ¿ycia, katedry i studiasocjologii pojawi³y siê nie tylko tam, gdzie uprzednio istnia³y, to jest nastarych uniwersytetach Krakowa, Poznania i Warszawy, ale równie¿ na nowopowstaj¹cych uniwersytetach £odzi, Wroc³awia i Lublina.Wobec zniszczeniaWarszawy, opóŸniaj¹cego uruchomienie tu uniwersytetu, w pierwszym powojennymroku czo³owym oœrodkiem akademickim, w którym skupili siê naukowcy warszawscy,sta³ siê Uniwersytet £Ã³dzki.Tak by³o równie¿ w przypadku socjologii.W £odzite¿ reaktywowano w 1946 roku wydawanie „Przegl¹du Socjologicznego".Socjologia pierwszych lat powojennych by³a kontynuacj¹ socjologii przedwojennejtak pod wzglêdem horyzontów teoretycznych i metodologicznych, jak i programównauczania, albowiem do koñca 1947 roku wy¿sze uczelnie dzia³a³y na podstawieprzedwojennych uregulowañ prawnych.Wkrótce to siê zmieni³o.Wraz z zaostrzeniem siê kursu politycznego iwkroczeniem na drogê budowy socjalizmu, co oznacza³o pocz¹tek okresustalinowskiego, socjologia uleg³a likwidacji jako niepotrzebna i wrêczszkodliwa „nauka bur¿uazyjna".W³aœciwych odpowiedzi na pytania, jakie moglibyzadawaæ socjologowie, mia³ dostarczaæ marksizm-leninizm.Rozdzia³ I.Charakter socjologii i historyczne warunki jej powstania 41Przesta³ wychodziæ „Przegl¹d Socjologiczny", a rok akademicki 1948/ 1949 by³ostatnim rokiem naboru na studia socjologiczne.Po paŸdziernikowym prze³omie roku 1956 socjologia polska wysz³a z uœpienia ipowróci³a na uniwersytety.W 1957 roku po niemal dziesiêcioletniej przerwiewznowiono rekrutacjê na uniwersyteckie studia socjologiczne, zacz¹³ siêponownie ukazywaæ „Przegl¹d Socjologiczny", pojawi³o siê te¿ nowe czasopismo„Kultura i Spo³eczeñstwo".Socjologia zaczê³a siê rozwijaæ równie¿ poza uniwersytetami.W 1956 roku wPolskiej Akademii Nauk powsta³ Instytut Filozofii i Socjologii, a kilka latpóŸniej, w 1961 roku, instytut ten zacz¹³ wydawaæ jeszcze jedno czasopismosocjologiczne - „Studia Socjologiczne".Powstawa³y tak¿e ró¿ne resortoweoœrodki badawcze, z których na szczególn¹ uwagê zas³uguje powo³any do ¿ycia w1956 roku Oœrodek Badania Opinii Publicznej przy Polskim Radiu, bêd¹cypierwszym w Polsce oœrodkiem nastawionym na prowadzenie masowych badañ przywykorzystaniu nowoczesnych, iloœciowych technik badawczych.Oœrodkowi temu,mimo licznych trudnoœci zwi¹zanych z kolejnymi zawirowaniami politycznymi wnastêpnych latach, uda³o siê dotrwaæ do dnia dzisiejszego.W roku 1957 zosta³o reaktywowane Polskie Towarzystwo Socjologiczne.Z czasemzaczê³y siê tworzyæ jego oddzia³y terenowe, a tak¿e sekcje tematyczne.W 1965roku odby³ siê pierwszy po wojnie krajowy zjazd socjologiczny.Przez ca³y czasswego istnienia Polskie Towarzystwo Socjologiczne odgrywa³o ogromn¹ rolêzarówno jeœli chodzi o integracjê polskiego œrodowiska socjologicznego, jak ijego kontakty z socjologi¹ œwiatow¹ oraz promocjê socjologii polskiej naarenie miêdzynarodowej.Z inicjatywy Towarzystwa w 1961 roku zacz¹³ siêukazywaæ przeznaczony dla zagranicznych odbiorców „The Polish SociologicalBulletin" publikuj¹cy rozprawy socjologów polskich w jêzyku angielskim (w 1993roku jego nazwa zosta³a zmieniona na „Polish Sociological Review").Ten bujny rozwój instytucjonalny socjologii po 1956 roku mia³ pewn¹ osobliwoœæ.W³adze, godz¹c siê na powrót socjologii, d¹¿y³y do zagwarantowania dominacjisocjologii marksistowskiej.W zwi¹zku z tym „potrzebna by³a recepta na coœ, coda³oby siê przedstawiaæ jako socjologia , marksistowska i jednoczeœniezaspokaja³oby potrzeby licznych entuzjastów socjologii i potrzeby stra¿nikówczystoœci ideologicznej" (Szacki 1997b: 446).Ostatecznie socjologiamarksistowska, maj¹c zagwarantowan¹ urzêdowo pozycjê dominuj¹cej szko³ynaukowej, w znacznej mierze „z czysto merytorycznego punktu widzenia nale¿a³ado œwiata pozorów" (Szacki 1997b: 477).Mimo nacisków politycznych i ograniczeñ wynikaj¹cych z istnienia cenzury, którezmierza³y do wymuszania lojalnoœci wobec ustroju i pilnowa³y panowaniaoficjalnie przyjêtej doktryny marksizmu, socjologii polskiej uda³o siênawi¹zaæ kontakt z socjologi¹ œwiatow¹.Ta zaœ w latach42 Czêœæ pierwsza.Prolegomenaniebytu socjologii polskiej znacznie siê zmieni³a.W rezultacie na odradzaj¹c¹siê w koñcu lat piêædziesi¹tych socjologiê polsk¹ znacznie silniej oddzia³ywa³azamerykanizowana socjologia œwiatowa ni¿ przedwojenna socjologia polska.Mimo licznych utrudnieñ, których pokonanie wymaga³o niema³ego trudu iprzebieg³oœci, socjolodzy polscy zaczêli wyje¿d¿aæ na stypendia naukowe, atak¿e otrzymywaæ rozmaite zaproszenia na wyk³ady w krajach zachodnich, w tymtak¿e w USA
[ Pobierz całość w formacie PDF ]